Διαχειρίζοντας τον φόβο και διεκδικώντας την ψυχική μας υγεία στην κρίση του κορωνοϊού
Ο φόβος είναι ένα έντονο και πρωτογενές συναίσθημα του ανθρώπου. Συγκαταλέγεται στα παγκόσμια συναισθήματα που βιώνονται από όλους τους ανθρώπους οπουδήποτε στον κόσμο.
Στοιχειοθετείται δε από 2 ειδών αντιδράσεις: βιοχημικές (εφίδρωση, αύξηση των καρδιακών παλμών, υψηλά επίπεδα αδρεναλίνης) και συναισθηματικές, οι οποίες είναι εξατομικευμένες με αποκλίσεις από άνθρωπο σε άνθρωπο.
Έρευνα του τμήματος Ψυχιατρικής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης που διεξήχθη στην αρχική περίοδο του lockdown στο διάστημα από 10 έως 13 Απριλίου 2020 και στην οποία συμμετείχαν 3.700 ενήλικα άτομα, έδειξε υψηλά ποσοστά φόβου σχετιζόμενου με τον COVID-19 (35,7%), μέτρια επίπεδα συμπτωμάτων κατάθλιψης (22,8%) ενώ σημαντικό ποσοστό ανέφερε σοβαρά συμπτώματα άγχους (77,4%).
Γενικά τα ποσοστά των σοβαρών συμπτωμάτων άγχους και φόβου ήταν υψηλότερα στον γυναικείο πληθυσμό. Το τελευταίο αυτό εύρημα βρίσκεται σε συμφωνία με το γεγονός ότι γενικότερα οι γυναίκες αναφέρουν μεγαλύτερα ποσοστά άγχους και φόβου σε σχέση με τους άντρες. Οι γυναίκες επίσης έδειξαν σοβαρότερα συμπτώματα κατάθλιψης, καταδεικνύοντας σε αυτή την έρευνα το μεγαλύτερο ψυχολογικό φορτίο που δέχεται ο γυναικείος πληθυσμός. Επιπρόσθετα, ιδιαίτερα ευάλωτοι στη κρίση που βιώνουμε είναι οι άνθρωποι που ήδη πάσχουν από κάποια ψυχική διαταραχή.
Η παραπάνω έρευνα – η οποία να σημειωθεί ότι υπήρξε η 1η έρευνα που αφορούσε στα επίπεδα του φόβου του COVID-19 στην Ελλάδα, απέδειξε με επιστημονικό τρόπο και κριτήρια αυτό που παρατηρούμε γύρω μας. Ότι η κρίση του κορωνοϊου προκάλεσε φόβο και εκτεταμένο άγχος, με αποτέλεσμα ισχυρά συναισθήματα και αντιδράσεις, καταστολή οποιασδήποτε άλλης άμυνας και αποδόμηση του οργανισμού.
Θα μπορούσαμε γενικά να πούμε ότι ο φόβος, ενώ παραδοσιακά χαρακτηρίζεται ως «αρνητικό» συναίσθημα, εν τούτοις έχει και θετικές πλευρές καθώς μας προστατεύει και μας κινητοποιεί να αντιμετωπίσουμε τον ενδεχόμενο κίνδυνο. Όλοι αισθανόμαστε φόβο, ανησυχία και άγχος. Παρ’ όλα αυτά όταν η στρεσογόνος περίοδος την οποία βιώνουμε επεκτείνεται, οι συνέπειες του άγχους και του φόβου ενδέχεται να γίνουν ζημιογόνες για τον οργανισμό μας. Τα καλά νέα είναι ότι οι επιπτώσεις του στρες είναι αναστρέψιμες.
3 βήματα για να ξεπεράσουμε τα υψηλά επίπεδα στρες, ηρεμώντας λίγο την ανησυχία και το άγχος μας είναι:
Αναζητώντας την ευχαρίστηση
Στρέφοντας τη προσοχή μας σε καθημερινές ασχολίες οι οποίες μας προσφέρουν ευχαρίστηση, αναστρέφουμε τις αρνητικές συνέπειες του στρες.
Αμερικανοί ερευνητές παρατήρησαν ότι ανάμεσα σε άτομα με υψηλά επίπεδα στρες, εκείνα που είχαν λιγότερο σοβαρά συμπτώματα κατάθλιψης, ήταν εκείνα που βίωναν περισσότερες ευχάριστες στιγμές στην καθημερινότητά τους.
Αναζητούμε λοιπόν πηγές ευχαρίστησης, νέες ενασχολήσεις, νέα χόμπι, αλλά ακόμα και την απλή παρατήρηση μιας ανατολής ή ενός ηλιοβασιλέματος ζωντανά ή ακόμα και έξω από το παράθυρό μας. Αναπτερώνουμε λοιπόν τον ψυχισμό μας και το ανοσοποιητικό μας σύστημα μας το ανταποδίδει.
Ενισχύοντας την εσωτερική μας δύναμη
Μετατοπίζοντας την εστίαση από τα εξωτερικά δρώμενα στα θετικά που έχουμε στην καθημερινότητά μας, συμβάλλει στην επίτευξη του ίδιου σκοπού της εσωτερικής απόλαυσης και ενίσχυσης. Αποφεύγουμε την άρνηση των γεγονότων και την προσποίηση ότι δεν συμβαίνει κάτι και προτιμούμε στο εδώ και τώρα να εστιάσουμε τη προσοχή μας ή και να δημιουργήσουμε στιγμές εσωτερικής ηρεμίας και αποκατάστασης. Δεν είναι ποτέ αργά να παίξουμε ένα παιχνίδι, να χαλαρώσουμε στον κήπο παρατηρώντας τα σχήματα στα σύννεφα.
Ένα βήμα κάθε μέρα
Κανείς δεν έχει ανοσία στην ανησυχία - είναι η φυσική μας αντίδραση. Σταδιακά, βήμα – βήμα, ένα βήμα τη φορά, μπορούμε να βοηθήσουμε τον εαυτό μας να προστατευθεί το δυνατόν περισσότερο από τις συνέπειες του άγχους, του στρες, του φόβου. Ενσωματώνουμε συστηματικά μικρές στιγμές ευχαρίστησης στη κάθε μας μέρα. Σχεδιάζουμε τις ευκαιρίες που μας δίνονται, τις οργανώνουμε και τις καταγράφουμε στο ημερολόγιό μας. Δεσμευόμαστε για την αλλαγή. Φωτογραφίζουμε τις στιγμές ευχαρίστησης και τις μοιραζόμαστε με τους φίλους μας στα social media.
Και δεν ξεχνάμε: η πρόκληση είναι να το κάνεις να συμβεί!
The Mental Health Gate
Βιβλιογραφία
Parlapani, E., Holeva, V., Voitsidis, P., et al. (2020) ‘Psychological and Behavioral Responses to the COVID-19 Pandemic in Greece’, Frontiers in Psychiatry.
Δημοσίευση: 18.5.21 στο katohika.gr και 20.5.21 στο Enallaktikidrasi.com